Thật tiếc nếu chỉ gọi Gangneung là một thành phố biển đơn thuần. Ở đó có hồ rộng như biển, nước trong vắt như gương; là quê hương của người mẹ và con trai có thể được xem là đầu tiên và duy nhất trên thế giới cùng được khắc họa chân dung trên tiền giấy. Đồng thời, nơi này cũng là thành phố lan tỏa hương thơm cà phê đặc trưng của Hàn Quốc.
Trong chuyến du lịch đầu tiên đến Gangneung, tôi và em gái đã từng giấu giày của nhau dưới cát ở bãi biển Gyeongpo rồi bị mất do mải chơi. Tôi nhớ mình chỉ biết dậm chân tức tối đứng nhìn sóng vỗ vì không thể nào tìm ra được vị trí giấu giày trên bãi biển dài tít tắp được miêu tả như “dải lụa trắng trải dài mười lí” theo lời của Jeong Cheol (Trịnh Triệt, 1536-1593) - chính trị gia kiêm nhà văn triều đại Joseon. Lúc đó mặt trời sắp lặn nên chúng tôi đành từ bỏ việc mua giày mới, đi chân không suốt cả buổi tối. Tôi nhớ như in đến tận bây giờ cảm giác những hạt cát ấm áp mơn man lòng bàn chân mỗi nhịp bước đi. Cát ở Gangneung ngày hôm đó như làn da của Gangneung vậy.
Nhà thơ thời trung kì Joseon Heo Nanseolheon (1563-1589) nổi tiếng cả về sắc đẹp lẫn tài nghệ văn chương. Có lẽ vì cuộc sống gia đình không hạnh phúc nên 128 trong số 213 tác phẩm được biết đến của bà đề cập đến mong muốn rời khỏi thế giới này và trở thành thiên thần.
Cung đường bộ hành thảnh thơi
Sau khi trở thành nhà văn, nơi đầu tiên tôi muốn đến ở Gangneung là ngôi nhà nơi sinh ra của Heo Gyun (Hứa Quân, 1569-1618), tác giả tiểu thuyết đầu tiên được viết bằng chữ Hangeul của Hàn Quốc có tên “Honggildongjeon (Hồng Cát Đồng truyện)” và em gái ông Heo Nanseolheon (Hứa Lan Tuyết Hiên, 1563-1589). Trong tiểu thuyết của mình, Heo Gyun là một người bên ngoài triều đại Joseon, mơ về “Yuldoguk” (tạm dịch: vương quốc Yuldo), một xã hội lý tưởng nơi mọi người trên thế gian đều sống bình đẳng. Ông đã từng nói: “Bản thân tôi tính cách thẳng thắn, vì vậy không thể chịu được khi người khác làm điều sai trái, cũng như rất dễ bực tức khi thấy nho sinh nói điều ngu ngốc”. Tính cách khẳng khái này cũng từng khiến ông nhiều lần bị bãi nhiệm rồi lại được phục chức. Ông mang sách Công giáo về Joseon, nơi vốn không có chỗ đứng cho nền học thuật nào khác ngoài Tân Nho giáo và cũng giao thiệp với các nhà sư như Seosan Daesa (Tây Sơn đại sư). Nhưng theo cá nhân tôi, điều nổi bật nhất của ông chính là sự tinh tường nhìn thấy được tài năng của em gái mình. Ông tiếc thương cho cuộc đời ngắn ngủi kết thúc ở tuổi 27 của em gái và đã sưu tầm những bài thơ do cô sáng tác thành một tập thơ. Đây là điều vô cùng hiếm thấy trong triều đại Joseon. Tập thơ của Heo Nanseolheon được biết đến sớm hơn ở Trung Quốc.
Trong Công viên Tưởng niệm Heo Gyun và Heo Nanseolheon, có khu rừng thông lớn có thể sánh ngang với rừng thông khu Samreung ở Gyeongju. Thích thú trước hàng trăm cây thông được đánh số riêng từng cây một, tôi đếm từng con số được gắn trên cây và bắt gặp một tấm biển ghi “Gangneung Baugil” gần cây thông thứ 590. Tìm hiểu thì thấy trong ngôn ngữ địa phương vùng Gangneung, “bau” có nghĩa là đá. Thật trùng hợp, nó giống với tên của một nữ thần trong thần thoại Babylon, người có khả năng khiến mọi người đang lâm chung có thể sống lại chỉ bằng cách vuốt tay lên người họ. Không nói quá nếu gọi con đường này là con đường chữa bệnh.
Bau là con đường trải dài 280km với 17 đoạn nối giữa Daegwallyeong với bờ biển, Okgye với Jumunjin, bốn phía đông, tây, nam, bắc của Gangneung. Thời tiết đẹp để đi dạo nên tôi quyết định rảo bước một vòng. Không lâu sau đó, tôi bắt gặp chiếc cầu có tượng Hong Gil-dong và một bia đá khắc bài thơ “Hoa đỗ quyên” do Heo Nanseolheon sáng tác.
Gia trụ giang lăng tích thạch ki (家住江陵積石磯)
Môn tiền lưu thủy, hoán la y (門前流水浣羅衣)
Triêu lai nhàn hệ mộc lan trào (朝來閑繫木蘭棹)
Tham khán uyên ương tương bạn phi (貪看鴛鴦相伴飛)
Tạm dịch:
Nhà chúng tôi nằm ở ven bờ biển
Giặt áo quần nơi con nước trước nhà
Sáng sáng thảnh thơi buộc chiếc thuyền độc mộc
Lòng ghen thầm khi thấy uyên ương có đôi
Đọc xong bài thơ và nhìn xung quanh,
tôi nhận ra tòa nhà lớn hiện đại xen giữa cánh đồng lau sậy chính là bảo tàng ARTE. Trung tâm triển lãm nghệ thuật truyền thông nhập vai này đang nhận được nhiều quan tâm của thế hệ MZ với đánh giá “Hiện không có nơi nào hot hơn nơi đây để chụp ảnh!”. Tình cờ, nó lại nằm gần Công viên Tưởng niệm Heo Gyun và Heo Nanseolheon. Được biết hiện có triển lãm rất khó vào cửa nếu không đặt trước. Nhác thấy không có người xếp hàng vào phòng triển lãm, tôi có chút hoài nghi, bước vào và ngạc nhiên trước cảnh nhiều người bên trong. Từng cánh tay của từng khách tham quan cầm điện thoại và chụp ảnh trông như những thứ trang trí trong phòng triển lãm tối. Cảm giác choáng ngợp của mọi người trước ánh sáng, âm thanh ập đến ở đây giống như một loại hình nghệ thuật trình diễn.
Bảo tàng ARTE ở Gangneung là khu triễn lãm nghệ thuật nhập vai thứ ba sau hai nơi ở đảo Jeju và Yeosu. “Sấm” (THUNDER) là một trong những tác phẩm đầu tiên được trưng bày tại bảo tàng, người xem có thể trải nghiệm những dòng sét lớn giữa tác phẩm “Sấm”.
ⓒ ARTE MUSEUM
Đang từ ngôi nhà sinh thời của Heo Gyun lại đến bảo tàng ứng dụng khoa học kĩ thuật hiện đại khiến tôi nghĩ ra cụm từ “cũ và mới”. Đi giữa nghệ thuật truyền thông lấy thiên nhiên làm mô-típ, tôi có cảm giác mình trở thành người bị mắc kẹt trong thác nước và những con sóng đổ xuống trước mặt, rồi lại trở thành kẻ lang thang trong rừng và đối mặt với chú hổ trắng trong các câu chuyện cổ, và khi tiếng nhạc của bài dân ca Arirang vang lên tôi bỗng trở thành một nhà du hành thời gian đắm chìm trong bầu trời đêm. Thật không tiếc vé vào cổng. Điều này được chứng minh bằng hàng trăm bức ảnh không thể nào ngừng tay nhấn chụp.
Nhưng điều khiến tôi ngạc nhiên hơn nữa chính là làn nước mênh mông không phải của biển mà là một chiếc hồ rộng lớn tôi gặp ở cuối chân cầu sau khi rời bảo tàng. Đối với người từ lâu đã nghĩ Gangneung là thành phố biển như tôi, cảnh chiếc hồ lớn vô tận lại có ở vùng biển này quả là điều đáng kinh ngạc. Đầm phá là khối nước ven biển nhưng được ngăn cách với biển bởi đường bờ hình thành từ quá trình sóng đẩy cát ở bãi biển, hồ Gyeongpo ở Gangneung chính là một đầm phá.
Thế giới được ngắm nhìn với tốc độ của những bước chân luôn đẹp nhất. Vì có vô vàn khung cảnh chúng ta bỏ sót khi chạy nhưng lại được nhìn thấy khi ta chậm rãi bước đi. Vùng đầm lầy hoa súng gai Gyeongpo xinh đẹp, những chú bướm nhỏ và những chú bọ bay qua, những chiếc bóng in dài thay đổi theo thời gian cũng lưu lại trong tâm trí du khách tùy thuộc vào tốc độ đi bộ của họ. Đó là món quà được ban tặng bởi những bước chân chậm rãi trong một chuyến đi thảnh thơi hơn là cuộc sống bận rộn hàng ngày.
Tại vùng đầm lầy hoa súng gai Gyeongpo. Hoa súng gai từng có nguy cơ tuyệt chủng đã được hồi sinh thành công và hiện đang phát triển dày đặc. Con đường mòn dạo bộ đã được dựng lên giữa các đầm lầy. Nơi đây thu hút các sinh vật dưới nước như rái cá và chim di cư quý hiếm.
Ngôi nhà tre màu đen
Ojukheon, nơi sinh của Shin Saimdang và con trai Yi I của bà. Đây là một trong những ngôi nhà lâu đời nhất còn tồn tại ở Hàn Quốc. Người mẹ và con trai lần lượt xuất hiện trên tờ tiền mệnh giá 50.000 won và 5.000 won của Hàn Quốc.
ⓒ Shutterstock
Cái tên Ojukheon, là từ ghép của “o” nghĩa là “màu đen” và “juk” nghĩa là “tre”. Tên ngôi nhà được đặt theo
Thành phố của cà phê
Phố cà phê Gangneung ra đời vào những năm 1980 với chiếc máy bán hàng tự động đầu tiên ở một làng chài nhỏ có tên Anmok. Những người ghé qua cảng Anmok bắt đầu truyền tai nhau rằng cà phê ở máy bán hàng tự động đặc biệt thơm ngon. Từ đó, các máy bán hàng tự động lần lượt được dựng lên trên đường ven bãi biển Anmok. Các chủ máy bán hàng tự động tạo nên hương vị cà phê độc đáo bằng bí quyết riêng và dần dà dán thông tin giải thích lên khắp các máy. Sau đó không lâu, các quán cà phê bắt đầu xuất hiện giữa hàng chục máy bán hàng tự động. Giờ đây, nó đã trở thành phố cà phê tiêu biểu ở Gangneung, được người nước ngoài thường xuyên lui tới.
Khu vực bãi biển Gyeongpo được chỉ định là Công viên tỉnh Gyeongpo vào năm 1982. Bãi biển Gyeongpo nổi tiếng là bãi biển lớn nhất phía đông Hàn Quốc với khung cảnh tuyệt đẹp kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp của hồ Gyeongpo, rừng thông, bãi cát trắng và biển xanh.
Đối với thế hệ sinh vào những năm 1980, biểu tượng của Gangneung là bãi biển Gyeongpo, nhưng đối với thế hệ MZ, Gangneung là thành phố của cà phê. Có khoảng 500 quán cà phê ở thành phố nhỏ với số dân chỉ hơn 200.000 người. Quán “Bohemian Park I-Chu” là xuất phát điểm đưa cà phê Gangneung trở nên nổi tiếng. Nói về lịch sử của cà phê Hàn Quốc, không thể bỏ qua cái tên Park Yi-chu bởi ông là người đầu tiên dùng nhiệt để rang hạt cà phê xanh. Hương thơm và vị của cà phê thay đổi tùy thuộc vào công đoạn rang; những người còn dè dặt cà phê vì vị đắng đặc trưng của nó đã học được cách thưởng thức cà phê không chỉ bằng vị mà còn bằng hương thơm, nhờ đó cà phê của ông ngày càng nổi tiếng.
Quán cà phê Bohemian lần đầu khai trương ở phường Hyehwa và phường Anam bất ngờ chuyển đến Gyeongpo, Gangneung vào năm 2001. Đây thực sự là điều phá cách khi chủ quán chọn mở chi nhánh ở một tỉnh lẻ thay vì ở Seoul. Điều luôn khiến tôi quan tâm là làm thế nào một sự lựa chọn đơn thuần của ai đó lại tạo ra hiệu ứng cánh bướm và thay đổi hoàn toàn đặc điểm của một thành phố. Giống như Portland ở Mỹ trở thành điểm đến lý tưởng cho những người mệt mỏi với nhịp sống hối hả và nhộn nhịp của các thành phố lớn như New York và Los Angeles, Gangneung dường như là thành phố hoàn hảo vỗ về Park Yi-chu vào lòng.
Giờ đây, du khách đến Gangneung sẽ ghé qua các cửa hàng cà phê để mua cà phê hạt như mua một món quà lưu niệm và chụp ảnh trước những chiếc máy rang lớn. Rồi họ sẽ di chuyển sang Bảo tàng Cà phê để tìm hiểu lịch sử cà phê và các giống của loài cây này. Giờ đây, việc chúng ta chọn cà phê hòa tan ngọt ngào để tỉnh táo trong những đêm phải tăng ca liên tục, uống một cốc americano trên đường đi làm buổi sáng hay nhâm nhi latte khi cảm thấy buồn ngủ hoặc đói nhẹ đã trở thành thói quen hàng ngày. Tình yêu cà phê của người Hàn Quốc đã khiến Hàn Quốc trở thành quốc gia có nhiều quán cà phê nhất khi so sánh tỉ lệ thành phố với các quốc giá khác trên thế giới. Một tách cà phê đã tạo ra một nền văn hóa mới và một thành phố mới chưa từng tồn tại trước đây.
한국국제교류재단
