한국국제교류재단

Tại phim trường - nơi có nhiều người hợp tác với nhau, nhiếp ảnh gia tĩnh điện ảnh phải một mình đảm đương mọi công việc. Đó là công việc đơn độc nhưng cảm giác thành tựu cũng thuộc về bản thân nhiếp ảnh gia. Tôi gặp Lee Jae-hyuk, nhiếp ảnh gia đã tung hoành trong lĩnh vực này gần 30 năm, tại một quán cà phê ở Sinchon, Seoul.

Nhiếp ảnh gia Lee Jae-hyuk đã làm công việc chụp ảnh tĩnh, yếu tố quyết định ấn tượng đầu tiên của bộ phim, trong gần 30 năm tại phim trường của các đạo diễn danh tiếng trong và ngoài nước. Mới đây, anh đã xuất bản “Những khoảnh khắc của nàng hầu gái” - bộ sưu tập các bức ảnh tĩnh từ bộ phim “Nàng hầu gái” của đạo diễn Park Chan-wook.

Chỉ trong vòng 16 phút đã có 100 triệu won được quyên góp để gây quỹ. Đây là câu chuyện về gây quỹ cho ấn phẩm phiên bản giới hạn của “Những khoảnh khắc của nàng hầu gái” (The Moments: Handmaiden) - bộ sưu tập các bức ảnh tĩnh từ bộ phim “Nàng hầu gái” (The Handmaiden, 2016) của đạo diễn Park Chan-wook. Được tài trợ thành công trên trang web gây quỹ cộng đồng Tumblbug vào mùa xuân năm nay, cuốn sách này khá đồ sộ với 520 trang và có giá cũng không rẻ nhưng đã thu hút sự quan tâm cuả đông đảo độc giả ngay khi vừa công bố xuất bản. Cuốn sách bao gồm khoảng 400 bức ảnh về phim trường kèm theo những chú thích tỉ mỉ về chuyện hậu trường của bộ phim. Tác giả của tập ảnh này là nhiếp ảnh gia Lee Jae-hyuk.

Lee Jae-hyuk đã làm nghề nhiếp ảnh tĩnh điện ảnh - công việc quyết định ấn tượng đầu tiên cho khán giả về bộ phim - từ thập niên 1990 đến nay. Ghi lại những khoảnh khắc trong phim ảnh bằng cảm quan nghệ thuật độc đáo và sự gan lì của mình, Lee Jae-hyuk là nhiếp ảnh gia được các đạo diễn nổi tiếng tin cậy. Chỉ cần lướt qua bản thành tích nghệ thuật của ông, chúng ta có thể biết được các bộ phim được coi là tác phẩm tiêu biểu của điện ảnh Hàn Quốc trong 20 năm gần đây. Ông đã có mặt từ phim trường của “Ký sinh trùng” (Parasite, 2019) của đạo diễn Bong Joon-ho, “The Face Reader” (Thuật xem tướng, 2013) của đạo diễn Han Jae-rim, “Gặp phải ác quỷ” (I Saw the Devil, 2010) của đạo diễn Kim Jee-woon cho đến phim trường của “Canh bạc nghiệt ngã” (Tazza: The High Rollers, 2006) của đạo diễn Choi Dong-hoon.

Một bức ảnh tĩnh từ phim trường “Ký sinh trùng” của đạo diễn Bong Joon-ho. Đây là bộ phim thứ ba với đạo diễn Bong sau “Chuyến tàu băng giá” và “Siêu lợn Okja”.
ⓒ Lee Jae-hyuk

Thợ chụp ảnh tĩnh trong điện ảnh là công việc như thế nào?
Đó là người chụp ảnh tại phim trường. Trong quá khứ, các nhân viên của hãng phim tiếp thị phim tại các rạp chỉ bằng những bức ảnh tĩnh trước khi bộ phim hoàn thành. Hiện nay, ảnh tĩnh được dùng để tiếp thị phim trước khi phát hành hoặc quảng bá phim ở thị trường nước ngoài. Có thể nói người chụp ảnh tĩnh là người làm “bao bì” cho bộ phim.

Lee Jae-hyuk chia sẻ anh nghiên cứu nhiều phương pháp khác nhau để thể hiện những bức ảnh tĩnh của mình như thể chúng là một cảnh trong bộ phim, và chủ yếu lấy cảm hứng từ các cuộc triển lãm nghệ thuật.

Cơ duyên nào đã đưa anh đến với nghề chụp ảnh tĩnh?
Anh trai tôi bắt đầu làm phim trước. Sau đó, cha tôi gợi ý rằng tôi nên học chuyên ngành giúp ích cho anh trai nên tôi đã học nhiếp ảnh. Tôi bắt đầu công việc này bằng cách chụp ảnh tĩnh tại phim trường của anh trai tôi, và công việc này phù hợp với tôi. Đưa ra phán đoán nhanh chóng phù hợp với tình huống là điều rất thú vị. Có lẽ vì thế tôi đã có thể tiếp tục làm công việc này cho đến bây giờ.

Nhiếp ảnh gia ảnh tĩnh cần những năng lực gì?
Nhiếp ảnh gia ảnh tĩnh cần hiểu rõ quá trình bộ phim được tạo ra. Phải nắm bắt hệ thống phim trường. Bởi vì khác với đạo diễn hoặc các nhân viên khác, nhiếp ảnh gia phải tự làm một mình từ các công đoạn tiền kỳ, chụp ảnh, cho đến hậu kỳ. Luôn muốn ảnh tĩnh trông giống như một cảnh trong phim hơn là một bức ảnh thông thường nên tôi cố gắng tìm cách thể hiện điều đó. Tôi nhớ mình đã rất vui khi nam diễn viên Choi Woo-shik tại phim trường “Ký sinh trùng” xem các bức ảnh tôi chụp và thốt lên “Trông giống y như phim vậy.”

Anh chuẩn bị như thế nào trước khi bước vào phim trường?
Tôi tập trung vào cảm xúc mà mình cảm nhận sau khi đọc kịch bản lần đầu tiên. Tùy thuộc vào cảm xúc đó, tôi sẽ trăn trở màu sắc nào phù hợp với bộ phim. Tôi thuộc tuýp người tìm ý tưởng từ các triển lãm nghệ thuật, bởi vì ngắm tranh trực tiếp tại triển lãm thay vì ngắm trên máy tính hoặc điện thoại di động, giúp tôi thấy được màu sắc một cách phong phú hơn. Trước khi bấm máy “Nàng hầu gái”, việc xem những bức tranh của Picasso ở Paris đã giúp ích cho tôi rất nhiều.

Chụp ảnh tĩnh cho các tác phẩm sử dụng nhiều công nghệ CG hay VFX có khó khăn gì không?
Dù sao đi nữa cũng có rất nhiều màn hình xanh dương và màn hình xanh lục tại phim trường CG (Computer Generated Imagery: mô phỏng hình ảnh bằng máy tính) và VFX (Visual Effects: hiệu ứng hình ảnh). Tôi phải chụp ảnh làm sao để chúng không lọt vào khung ảnh. Mặc dù góc chụp bị hạn chế nhưng tôi cố gắng tạo ra những cảm xúc mang tính điện ảnh. Ví dụ, trong kịch bản phim “Cuộc chiến xuyên không” (Alienoid, 2022) của đạo diễn Choi Dong-hoon, tôi ngửi thấy mùi phim võ thuật thời xưa. Tôi muốn những bức ảnh tĩnh cũng có cảm giác hoài cổ như vậy.

Tôi cũng chụp ảnh tĩnh cho “Nhất trường xuân mộng” (Life Is But a Dream, 2022) - bộ phim ngắn do đạo diễn Park Chan-wook quay bằng iPhone. Trong tác phẩm đó, một bức tường LED được sử dụng trong cảnh cao trào. Bởi vì điều kiện phải chụp ảnh tĩnh bằng iPhone giống như đạo diễn đã sử dụng nó để quay phim, đồng thời với việc cảm thấy hạn chế, tôi đã thực hiện công việc đầy hứng thú.

Từng tham gia các phim trường nước ngoài, anh thu thập được những kinh nghiệm gì?
Tôi từng tham gia “Đồng điệu” (Equals, 2015), “Avengers: Đế chế Ultron” (Avengers: Age of Ultron, 2015) và “Kết thúc, bắt đầu” (Endings, Beginnings, 2019). Mặc dù khác biệt về không gian và ngôn ngữ, nhưng tôi đã cảm nhận được rất nhiều điều khi xem các nhiếp ảnh gia ảnh tĩnh ở Hollywood làm việc. Ngược lại với hầu hết người làm việc trong các đoàn phim đều hướng tới mục tiêu cuối cùng là trở thành đạo diễn hoặc nhân viên chính chỉ đạo sản xuất phim tại phim trường, tại Hollywood, có rất nhiều người làm việc một cách thầm lặng ở một vị trí trong thời gian dài. Họ cứ giữ mãi một vai trò như thế trong đoàn phim, nhưng sự thăng tiến nghề nghiệp thể hiện ở sự gia tăng quy mô, cấp độ của từng bộ phim mà họ tham gia. Có thể nói rằng họ cảm nhận được tinh thần nghệ nhân trong nghề nghiệp.

Khi chụp ảnh cho “Kết thúc, bắt đầu”, tôi đã gặp một nhiếp ảnh gia ở độ tuổi 70 - người đã chụp ảnh tĩnh cho “Người đàn bà đẹp” (Pretty Woman, 1990). Dù lãng tai nhưng ông vẫn tràn đầy nhiệt huyết trên phim trường. Tôi đã nghĩ ước gì sau này, mình cũng có thể làm việc như vậy.

Chắc hẳn anh đã có cảm xúc đặc biệt với tuyển tập ảnh “Những khoảnh khắc của nàng hầu gái”?
Ở phim trường cũng có lúc tôi thấy buồn, đó là khi đạo diễn, diễn viên và nhân viên đều tụ tập để chụp ảnh tập thể, còn tôi không thể xuất hiện trong bức ảnh vì phải cầm máy ảnh. Điều khác khiến tôi buồn là chỉ có một vài trong số rất nhiều bức ảnh tĩnh do mình chụp được phát hành và phần còn lại biến mất. Nhưng khi tuyển tập ảnh này ra mắt, mọi nỗi buồn dường như tan biến. Đây không phải chỉ là chia sẻ vết tích cuộc sống của tôi với những người khác sao? Không có nhiều ví dụ về sách ảnh chứa ảnh tĩnh của các bộ phim, cho nên đó là một món quà tuyệt vời mà tôi nhận được từ đạo diễn Park Chan-wook.

Để nâng cao chất lượng cuốn sách ảnh, chi phí sản xuất khá cao nhưng tôi rất mừng vì sách được nhiều người yêu thích. Một cuộc triển lãm ảnh cũng được tổ chức tại Mit Dem Bauhaus ở Seochon. Điều đó rất có ý nghĩa với tôi - một nhiếp ảnh gia ảnh tĩnh chưa có nhiều cơ hội thể hiện tác phẩm của mình qua sách và triển lãm.

Đây là cảnh diễn viên Ryu Jun-yeol thực hiện một màn hành động tại phim trường của bộ phim “Cuộc chiến xuyên không” năm 2022 của đạo diễn Choi Dong-hoon. Lee Jae-hyuk đã thêm vào các bức ảnh tĩnh màu sắc hoài cổ thường được cảm nhận trong các bộ phim võ thuật thời xưa.
ⓒ Lee Jae-hyuk

Khi không làm việc, anh thường làm gì?
Tôi vốn đi du lịch rất nhiều, nhưng do đại dịch COVID-19, tôi đang chủ yếu du lịch cắm trại ở trong nước. Tôi cũng đi xem triển lãm hoặc xem dồn những bộ phim mà tôi chưa được xem trong thời gian vừa qua. Đặc biệt, tôi thích những bộ phim tài liệu về thiên nhiên. Tôi chỉ chụp những bức ảnh ẩm thực cho mạng xã hội. Bởi vì tôi tin phải ít chụp ảnh bên ngoài phim trường, tôi mới có thể dồn niềm đam mê cho phim trường. Vì thể lực và khả năng tập trung của tôi không được tốt nên tôi cố gắng tiết kiệm năng lượng.

Tôi vốn đi du lịch rất nhiều, nhưng do đại dịch COVID-19, tôi đang chủ yếu du lịch cắm trại ở trong nước. Tôi cũng đi xem triển lãm hoặc xem dồn những bộ phim mà tôi chưa được xem trong thời gian vừa qua. Đặc biệt, tôi thích những bộ phim tài liệu về thiên nhiên. Tôi chỉ chụp những bức ảnh ẩm thực cho mạng xã hội. Bởi vì tôi tin phải ít chụp ảnh bên ngoài phim trường, tôi mới có thể dồn niềm đam mê cho phim trường. Vì thể lực và khả năng tập trung của tôi không được tốt nên tôi cố gắng tiết kiệm năng lượng.
Hiện nay, tôi đang chụp ảnh tĩnh cho “Trò chơi tiền bạc” (Money Game) - loạt phim OTT (Over the Top: dịch vụ truyền hình internet - chú thích của người dịch) do đạo diễn Han Jae-rim chỉ đạo diễn xuất. Dựa trên truyện tranh gốc trên mạng, đây là câu chuyện nói về sự hợp tác và đối kháng lặp đi lặp lại của các nhân vật trong những tình huống ngặt nghèo. Tôi luôn chụp ảnh với tâm niệm rằng đây có thể là tác phẩm cuối cùng của mình. Trong khi quay tại phim trường, tôi đã từng bị thương, tôi cũng từng phẫu thuật đầu gối tại phim trường của “Mặt trận” (The Front Line, 2011) của đạo diễn Jang Hun. Bây giờ, mắt tôi cũng đã bị lão hóa. Tôi không biết mình sẽ có thể làm được việc này bao lâu nữa, nhưng tôi muốn dồn sức lực cho phim trường với tâm niệm rằng đây có thể là tác phẩm cuối cùng của mình. Hiện nay, nước ngoài cũng rất quan tâm đến điện ảnh Hàn Quốc, hy vọng rằng những bức ảnh tĩnh mà tôi chụp có thể khiến khán giả nước ngoài mong đợi sức hấp dẫn của văn hóa Hàn Quốc.