코리아나-Features

Webtoon cung cấp nguồn kịch bản cho nhiều thể loại khác như phim điện ảnh, phim truyền hình, trò chơi điện tử, nhạc kịch... và đôi khi cách kể chuyện đa phương tiện này cũng dẫn đến những thành quả đáng chú ý. Cùng với sự ra đời của các ứng dụng OTTtoàn cầu khởi đầu là Netflix, giá trị của Webtoon với tư cách là siêu sở hữu trí tuệ (IP, intellectual property) ngày càng có nhiều triển vọng tỏa sáng.

Đến giữa thập niên 2000, việc chuyển thể nguyên tác webtoon chỉ dừng lại ở rất ít thể loại; một số tác phẩm của Kang Full xuất hiện trên sân khấu kịch và “Catsby vĩ đại” (tiêu đề tiếng Anh là The Great Catsby) (2004 ~ 2005) của Kang Do-ha được dựng thành nhạc kịch. Từ sau thập niên 2010, webtoon mới được công nhận giá trị là nguồn nội dung cho nhiều thể loại tương đối đa dạng như phim điện ảnh, phim truyền hình, trò chơi điện tử, phim hoạt hình...

Năm 2010, bộ phim “Rêu” (tiêu đề tiếng Anh là Moss)” của đạo diễn Kang Woo-seok (Khang Hựu Thạc) được khởi chiếu được chuyển thể từ nguyên tác webtoon thể loại kinh dị cùng tên của Yoon Tae-ho (Doãn Thai Hạo). Khác với những bộ phim chuyển thể kịch bản webtoon có thành tích phòng vé kém trước đây, bộ phim này đã vượt điểm hòa vốn với 3,35 triệu lượt khán giả và đạt nhiều thành tích như giải đạo diễn, giải nam diễn viên chính xuất sắc nhất, giải quay phim... tại nhiều liên hoan phim khác trong năm.

Kể từ đó, việc điện ảnh hóa webtoon bắt đầu dậy sóng. Đặc biệt, “Tiếng gọi con tim” (tiêu đề tiếng Anh là The Sound of Your Heart) (2006 ~ 2020) của Cho Seok (Triệu Thích) - webtoon nhiều kỳ dài nhất được đăng trên Naver trong 14 năm liền là thí dụ điển hình của việc chuyển thể nguyên tác webtoon sang nhiều thể loại khác. Bắt đầu từ tình tiết xảy ra với những nhân vật xung quanh, bộ truyện webtoon này được sản xuất dưới dạng web drama theo thể loại sitcom (hài kịch tình huống) 5 tập vào năm 2016 và sau này được chiếu cả trên truyền hình. Năm 2018, “Tiếng gọi con tim” phần 2 (tiêu đề tiếng Anh là The Sound of Your Heart - Reboot) dài 20 tập với dàn diễn xuất hoàn toàn mới được chiếu Netflix. Năm 2016, trò chơi trên thiết bị di động với các nhân vật của nguyên tác được đưa ra thị trường; và trong cùng năm, phiên bản hoạt họa với tổng thời lượng 26 tập được phát sóng trên nhiều kênh dành cho trẻ em.

Năm 2016, “Triển lãm trải nghiệm Webtoon 2016” với chủ đề “Thời đại nền tảng webtoon, hãy quan tâm đến sở hữu trí tuệ webtoon” do Thư viện Trung ương Quốc gia Hàn Quốc tổ chức; đến giữa thập niên 2010 đã có khoảng 19 bộ phim điện ảnh, 36 bộ phim truyền hình, 19 trò chơi điện tử, 17 bộ phim hoạt hình, 65 vở kịch và 14 vở nhạc kịch được sản xuất dựa trên nguyên tác webtoon.

Một cảnh trong phim “Rêu” (tiêu đề tiếng Anh là Moss), bộ phim kinh dị kỳ bí năm 2010 của đạo diễn Kang Woo-suk dựa trên webtoon cùng tên của Yoon Tae-ho. Nhân vật chính đi đến một ngôi làng thôn quê nơi cha anh sống và khám phá ra bí mật của người dân nơi đây.

Cảnh tay sai của trưởng thôn lén vào nhà của nhân vật chính trong phiên bản phim và webtoon của phim“Rêu”.

“Misaeng: Cuộc sống không trọn vẹn” - bộ truyện đăng trên Daum Webtoon được dựng thành phim truyền hình dài 20 tập vào năm 2014 và đạt được thành công lớn. Nhân vật chính trẻ tuổi Jang Geu-rae phải chống chọi để thích nghi với cuộc sống văn phòng ở một tập đoàn thương mại lớn.

Phát pháo hiệu
Ngay sau khi Phần 1 bộ phim truyền hình “Vương triều xác sống” (tiêu đề tiếng Anh là Kingdom) của Netflix được giới thiệu trên toàn thế giới vào tháng 1 năm 2019, việc chuyển thể nguyên tác webtoon đã chuyển sang bước ngoặt mới về mặt chất lượng và quy mô chế tác. Loạt phim “Vương triều xác sống” đến nay đã được phát sóng đến Phần 2 này được dựa trên nguyên tác truyện tranh “Vương quốc Đức Chúa trời” (tiêu đề tiếng Anh là The Kingdom of Gods) do Nhà sản xuất webtoon YLAB đăng trên tạp chí nổi tiếng Big Comic Spirits của Shogakukan, Nhật Bản năm 2014. Tác phẩm này là sự kết hợp giữa nhà biên kịch phim truyền hình Kim Eun-hee (Kim Ngân Cơ) lần đầu viết truyện tranh và tác giả truyện tranh Yang Gyeong-il (Lương Khánh Nhất) vẽ tranh; nó được biên tập và đăng trên Naver theo thể loại webtoon để tối đa hóa tính nguyên thủy và sự hấp dẫn của nguyên tác một tuần trước khi khởi chiếu.

“Vương triều xác sống” có cùng tác giả của nguyên tác webtoon và kịch bản phim truyền hình nên cốt truyện và thế giới quan cơ bản được phản ánh chặt chẽ hơn trong phim. Loạt phim được chiếu tại 190 quốc gia, xếp thứ 9 điểm trên trang thông tin điện ảnh - truyền hình IMDb Hoa Kỳ và lọt vào bảng xếp hạng ‘Top 10 Chương trình truyền hình quốc tế hay nhất’ suốt hai năm liền của tờ New York Times. Hiện bộ phim đang trong quá trình sản xuất Phần 3.

Những thành tích của loạt phim là phát pháo hiệu cho sự gia tăng đột biến số lượng tác phẩm chuyển thể từ nguyên tác webtoon. Đồng thời, mạng lưới phân phối cũng tiến thêm một bước từ vị trí trung tâm của truyền hình và nền tảng OTT trong nước, bắt đầu mở rộng sang các nền tảng toàn cầu như Netflix và Tencent - Trung Quốc...

Bộ phim của Netflix “Vương triều xác sống” (tiêu đề tiếng Anh là Kingdom) là tác phẩm chuyển thể từ webtoon “Đất nước của những vị thần” (tiêu đề tiếng Anh là The Kingdom of Gods). Cốt truyện kể về một vị thái tử chiến đấu với các thây ma và bị buộc tội là kẻ phản bội.

Ngay sau khi Phần 1 bộ phim truyền hình “Vương triều xác sống” (tiêu đề tiếng Anh là Kingdom) của Netflix được giới thiệu trên toàn thế giới vào tháng 1 năm 2019, việc chuyển thể nguyên tác webtoon đã chuyển sang bước ngoặt mới về mặt chất lượng và quy mô chế tác.

Một thế giới quan, nhiều câu chuyện
Kể chuyện đa phương tiện là chiến lược triển khai những câu chuyện đầy màu sắc với cùng một chủ đề trên nhiều phương tiện truyền thông, nền tảng và thể loại đa dạng. Hiện nay cả hai phương thức: theo dõi xu thế theo sự thành bại của nguyên tác, ứng phó sau một thời gian và sản xuất tác phẩm ở nhiều thể loại theo chiến lược tổng hợp ngay từ khâu lên kế hoạch - đều đang được sử dụng chung.

“Misaeng: Cuộc sống không trọn vẹn” (tiêu đề tiếng Anh là Misaeng: An Incomplete Life) của Yoon Tae-ho là một thí dụ cho phương thức trên. Ngay sau khi được đăng dài kỳ (2012-2013) tạo cơn sốt trên trang Daum, năm 2013, web movie (phim chiếu trên mạng - chú thích của người dịch) “Misaeng:Prequel” (tạm dịch Cuộc sống không trọn vẹn: Tiền truyện) được sản xuất dựa trên nguyên tác này. Bộ phim công chiếu trên thiết bị di động này đề cập đến quá khứ của các nhân vật chính chưa được giới thiệu trong nguyên tác. Sau đó, năm 2014, bộ phim truyền hình “Cuộc sống không trọn vẹn” dài 20 tập được phát sóng trên kênh tvN do nam diễn viên Lim Si-wan (Nhâm Thời Hoàn) từng xuất hiện trong phim thủ vai chính. Cũng trong thời gian phát sóng, tác giả Yoon Tae-ho đã sáng tác và công bố phiên bản webtoon đặc biệt gồm 5 tập. Trong phiên bản phần tiếp theo này hé mở câu chuyện quá khứ của trưởng phòng Oh - một trong những nhân vật chính trong truyện.

Tiếp đó, phần tiếp theo của “Cuộc sống không trọn vẹn” - ““Cuộc sống không trọn vẹn 2” được tiếp tục đăng trên trang Daum và Kakao (2015 ~ 2018). Nếu như phần trước, bộ phim đề cập đến cuộc chiến đấu sống còn trong tập đoàn lớn của nhân viên hợp đồng ngắn hạn thì phần tiếp theo tập trung vào câu chuyện các doanh nghiệp nhỏ và vừa chống chọi với các tập đoàn lớn. Tuy webtoon, web drama và phim truyền hình đề cập đến những câu chuyện riêng khác nhau, nhưng mỗi tác phẩm đều là một phần tạo nên thế giới quan rộng lớn gọi là “Miseng: Cuộc sống không trọn vẹn”.

Webtoon “Tầng lớp Itaewon” (tiêu đề tiếng Anh là Itaewon Class) (2016 ~ 2018) của tác giả Kwang Jin là thí dụ giúp chúng ta hiểu thêm về chuyển thể webtoon trong bối cảnh quốc tế. Năm 2017, tác phẩm này đã được Kakao Japan - công ty con của công ty Kakao cho ra mắt với tựa đề “Tầng lớp Roppongi” qua ứng dụng webtoon Piccoma của hãng tại Nhật Bản ngay khi đang trong thời kỳ hoàng kim ở Hàn Quốc. Tác phẩm đã thay đổi bối cảnh từ Itaewon thành Roppongi và thời gian để nỗ lực địa phương hóa này trở nên nổi tiếng là 3 năm sau đó. Đầu năm 2020, đài truyền hình JTBC - Hàn Quốc đã chuyển thể và sản xuất dưới dạng phim truyền hình. Và khi bộ phim được công chiếu tại Nhật Bản qua Netflix và nhận được nhiều hưởng ứng thì “Tầng lớp Roppongi” một lần nữa gây chú ý. Bộ phim truyền hình “Tầng lớp Itaewon” lọt vào Top 2 phim hay nhất trong bảng xếp hạng Netflix Nhật Bản và doanh thu của webtoon “Tầng lớp Roppongi” cũng tăng 454% so với cùng kỳ năm trước.

Vai trò trung gian chuyển thể
Webtoon “Thư ký Kim sao thế?” (tiêu đề tiếng Anh là What's Wrong with Secretary Kim?) (2016 ~ 2018) là trường hợp vừa đóng vai trò cầu nối của kể chuyện (storytelling) giữa tiểu thuyết web và phim truyền hình cùng tên, vừa đạt được tính đại chúng. Tác phẩm chuyển thể từ tiểu thuyết web cùng tên phát hành năm 2013 của Jeong Kyung-yoon (Trịnh Khánh Doãn) này đã giữ nguyên được ý tưởng chủ đạo và thành công trong chuyển thể. Ngay khi webtoon gây cơn sốt, năm 2018, Đài Truyền hình tvN đã sản xuất thành phim truyền hình 16 tập và một lần nữa lại dậy sóng; còn tiểu thuyết nguyên tác được in thành sách và phát hành năm năm sau khi công bố.

Ngoài ra, ngày 5 tháng 2 năm 2021, “Con tàu Chiến thắng” (tiêu đề tiếng Anh là Space Sweepers) của đạo diễn Cho Sung-hee (Triệu Khánh Hy) được khởi chiếu trên Netflix - câu chuyện về các phi hành gia trên con tàu vũ trụ Chiến thắng chuyên dọn rác vũ trụ phát hiện ra robot hình người Dorothy được biết đến là vũ khí hủy diệt hàng loạt. Bộ phim này áp dụng chiến lược kể chuyện đa phương tiện ngay từ khâu lên kế hoạch. Đó là chiến lược nhà phát hành và cũng là nhà đầu tư Merry Christmas sản xuất phim điện ảnh và Công ty Giải trí Kakao sản xuất webtoon với cùng chủ đề vào cùng thời điểm. Theo đó, Công ty Giải trí Kakao đã đăng 19 tập webtoon cùng tên (5/2020 ~ 9/2020) trước khi Netflix khởi chiếu phim.

Sau khi khởi chiếu bộ phim, Hàn Quốc tiếp tục cung cấp nội dung truyện từ sau tập 20 tại Hàn Quốc và bắt đầu đăng tải từ tập 1 cùng lúc tại Nhật Bản, Bắc Mỹ, Indonesia và Pháp. Khác với phim điện ảnh phải cho thấy toàn bộ nội dung trong thời gian có hạn, câu chuyện của mỗi nhân vật trong webtoon được triển khai tỉ mỉ hơn. Chúng ta có thể thấy kịch bản gốc được tái sáng tạo bằng ngôn ngữ webtoon như thế nào khi được chuyển thể thành webtoon.

Có thể thấy rằng, chiến lược đưa ra cho người xem những câu chuyện được tối ưu hóa phù hợp với đặc điểm của các thể loại phim điện ảnh và webtoon của “Con tàu Chiến thắng” là một thí dụ của kể chuyện truyền thông liên ngành cấp tiến hơn. Phim và webtoon đóng vai trò riêng của từng phương tiện truyền thông trong việc tạo nên một thế giới quan gọi là “Con tàu Chiến thắng” giúp người xem trải nghiệm thế giới truyện phong phú hơn. Đây được xem là chiến lược nhằm đa dạng hóa và tối đa hóa cơ cấu lợi nhuận thông qua tiêu dùng theo vòng tròn phát triển, tức là khán giả phim trở thành độc giả webtoon và độc giả webtoon trở thành khán giả phim.

“Tầng lớp Itaewon (Itaewon Class)” ghi nhận tỷ lệ người xem cao nhất cho bộ phim truyền hình chuyển thể từ webtoon. Lấy bối cảnh ở Itaewon - một quận đa văn hóa ở Seoul, phim kể về cuộc chiến chống lại tập đoàn thực phẩm của một chủ khởi nghiệp trẻ. Cảnh phim truyền hình và webtoon cho thấy cuộc chiến đấu của nhân vật chính Park Sae-royi và Jang Dae-hee, Giám đốc điều hành của công ty thực phẩm. Kwang Jin - tác giả của webtoon cũng chính là biên kịch của phim truyền hình.

Courtesy of Netflix

“Con tàu Chiến thắng” (tiêu đề tiếng Anh là Space Sweepers) do Jo Sung-hee đạo diễn kể về một con tàu vũ trụ Chiến thắng (Seungri-ho) chuyên thu gom các mảnh vỡ không gian. Những kịch tính xảy ra sau khi phi hành đoàn tìm thấy robot hình người trên tàu. Đây là thí dụ về kể chuyện đa phương tiện do Bidangil Pictures sản xuất phim và Công ty Giải trí Kakao đồng thời sản xuất webtoon.

Thử nghiệm siêu sở hữu trí tuệ (Super IP)
Hiện nay, các doanh nghiệp dẫn đầu ngành công nghiệp webtoon Hàn Quốc như Naver Webtoon, Công ty Giải trí Kakao, YLAB... đang có nhiều nỗ lực đa dạng để phát triển siêu sở hữu trí tuệ. Siêu sở hữu trí tuệ là thuật ngữ do công ty IT Tencent Trung Quốc đề xuất, nghĩa là mở rộng vô hạn sở hữu trí tuệ trò chơi điện tử, webtoon, phim điện ảnh... đã hình thành cộng đồng người hâm mộ (fandom) sang các định dạng giải trí khác để tối ưu hóa lợi nhuận.

Lấy ví dụ như YLAB kết nối các tác phẩm webtoon do công ty mình sản xuất thông qua không gian dành riêng cho webtoon của Naver, cung cấp siêu dây (super string) - thế giới quan chung của các nhân vật. Các tác phẩm được biên tập lại hoặc đan xen (crossover) dưới câu chuyện vĩ mô là “các nhân vật kết thành siêu dây vượt không gian, chống lại thế lực của cái ác để cứu trái đất” tựa như các anh hùng của Marvel khi thì kết lại một khối, khi thì tung hoành với cuộc chiến riêng lẻ. Tác phẩm đan xen đầu tiên là “Khủng bố sống lại” (tiêu đề tiếng Anh là Terror vs Revival) kể về câu chuyện chạm trán giữa nhân vật chính của “Kẻ khủng bố (tiêu đề tiếng Anh là Terror Man) và nhân vật chính của “Nạn nhân hồi sinh (tiêu đề tiếng Anh là Resurrection). Truyện này đang được tiếp tục đăng các tập tiếp theo sau khi công bố tập đầu vào tháng 1 năm 2021.

Như vậy, có thể thấy chiến lược kể chuyện đa phương tiện sử dụng nhiều thể loại đa dạng này sẽ phát triển thành “vũ trụ truyện kể (story universes)” trong tương lai - hình thái mở rộng ra nhiều thể loại có cùng thế giới quan chung.