Một ngọn đồi hiểm trở đến mức làm khó cả những chú chim khi muốn bay qua đây. Một cứ điểm quân sự bảo vệ khu vực thủ đô khỏi các cuộc tấn công của địch từ phía Nam. Đây là những mô tả chung khi nói về Mungyeong Saejae. Và từ xa xưa, người Hàn đã qua lại trên con đường đồi ở Mungyeong, tỉnh Gyeongsangbuk, nơi đóng vai trò trấn giữ khu vực Yeongnam.

Từ “bunsuryeong” (phận thủy lĩnh) thường được sử dụng ở Hàn Quốc có nghĩa giống với từ “bunsugye” (phận thủy giới). Có nghĩa là, ở bán đảo Hàn nơi mà địa hình 70 phần trăm là đồi núi, điểm phân chia ranh giới các dòng nước có độ cao tương đối với đỉnh đồi nên đồi được sử dụng thay cho ranh giới đó.

Núi non ở Hàn Quốc là một chuỗi liên tiếp các đỉnh núi và bunsuryeong. Thú vị hơn đó là vị trí của các dãy núi phụ thuộc vào dòng nước bị chia tách từ bunsuryeong. Dòng nước chia tách từ đỉnh đồi đến hướng này và hướng kia, nếu không hợp lại nhau mà chảy về cửa sông hay biển khác nhau thì bunsuryeong đó được đánh giá có vị trí quan trọng. Người Hàn đặt tên cho dãy núi lớn kéo dài hơn 1.600 km từ núi Beakdu ở cực Bắc bán đảo Hàn dọc theo bunsuryeong có vị trí quan trọng như trên đến núi Jiri ở phía Nam là Beakdudaegan. Người Hàn rất ngưỡng mộ những ai đã chinh phục con đường trên dãy núi này.

Vào thời Joseon, nhà địa lý học Kim Jeong-ho (1804–1866) đã áp dụng tỷ lệ thu nhỏ hiện đại để vẽ ra một bản đồ địa hình chi tiết. Ông tạo ra và phổ biến một tấm bản đồ sinh hoạt bằng gỗ theo cách hình tượng hóa các dãy núi của Beakdudaegan, sông ngòi, thành ấp giống như một con rồng hoặc biểu tượng của thái cực. Đó chính là tấm bản đồ “Đại đồng dư địa đồ” (Daedong yojido, 1861) nổi tiếng. Nó phản ánh quan niệm về tự nhiên của Kim Jeong-ho, ông cho rằng dãy Beakdudaegan vừa là biểu tượng đại diện cho địa lý tự nhiên bán đảo Hàn, vừa là nền tảng để hiểu được văn hóa, xã hội, lịch sử và môi trường của vùng đất này. Thật vậy, núi Baekdu xuất hiện ngay trong câu đầu tiên của bài Ái quốc ca và các bài hát truyền thống của các cấp trường học nói chung và trường tiểu học nói riêng đều không ngừng ca ngợi việc kế thừa tinh thần, khí chất của các ngọn núi xung quanh đó.

Con đường từ kiếp này đến kiếp sau
Sau 20 phút lái xe về phía Nam từ Suanbo, Chungju, miền Trung của Hàn Quốc, chúng tôi thấy xuất hiện một lò gốm cổ. Chúng tôi đỗ xe rồi đi theo con đường quanh co, bắt gặp một di tích chùa cổ có ngọn tháp đá đã hư và tượng Phật Di Lặc bằng đá khổng lồ. Đây là di tích của tu viện Di Lặc, từng là niềm tự hào vinh quang của triều đại Goryeo. Tượng Phật Di Lặc bằng đá đang được tu sửa. Bước chân trong vô thức theo các bảng chỉ dẫn bằng đá dẫn chúng tôi đến với con đường Haneuljae. Khu rừng dọc theo con đường uốn khúc rậm rạp nhưng không khó đi. Đường đi thật dễ chịu và nhẹ nhàng nên khiến cho bước chân cứ chậm dần, còn ánh mắt thì thong thả vướng lại trên các cánh hoa dại mọc giữa những tảng đá và cái cây có hình dạng dị thường. Giữa lúc hơi thở trở nên gấp rút, một ngọn đồi be bé hiện ra. Đây chính là Haneuljae, con đường đồi cổ xưa nhất xuất hiện trong các ghi chép lịch sử của Hàn Quốc. Cuối đồi là vùng đất của Mungyeong. Khi trời mưa, nước mưa từ ngọn đồi này nếu chảy xuống Mungyeong sẽ tràn vào sông Nakdong, chảy về hướng Chungju sẽ hòa vào sông Hàn. Vùng đất ở phía Chungju được gọi là Mireuk-ri (Làng Di Lặc) mang nghĩa của kiếp sau, còn vùng đất ở phía Mungyeong được gọi là Gwaneum-ri (Làng Quan Âm) mang nghĩa của hiện tại, kiếp này. Con đường dẫn xuống Gwaneum-ri cũng có nhiều tượng Phật bằng đá. Nhưng không may con đường này đã được phủ đầy nhựa đường.

Tên gọi cũ của Haneuljae là Gyerib-ryeong, nghĩa là “ngọn đồi có hình dạng con gà đang đứng”. Trong quyển “Tam quốc sử ký” (1145) có đoạn ghi: “Năm 156, vua Adalla của Silla đã xây đựng con đường Gyerib-ryeong vào tháng Tư”. Tuy nhiên những nhà sử học cẩn trọng lại cho rằng ngọn đồi này đã được các bộ tộc sinh sống trong khu vực từ trước Công nguyên xây dựng thành đường đi. Ba vương quốc cổ đại Baekje, Goguryeo và Silla đã tranh giành vùng đất này suốt hàng trăm năm để đảm bảo sông Hàn được thông suốt khu vực trung tâm của bán đảo Hàn. Silla ở thời kỳ này chỉ là một quốc gia nhỏ bé có trung tâm là Gyeongju và vương quyền vẫn còn yếu ớt. Mặc dù đây là điểm then chốt quan trọng sát biên giới nhưng cũng có lúc không có lính canh gác. Con đường đồi này từ lâu đã là điểm vận chuyển qua lại hàng hóa được sản xuất ở phía Bắc và phía Nam, và cũng là con đường đã đưa vị tăng lữ Ado Hwasang của Goguryeo lần đầu tiên đến với Silla để truyền bá Phật giáo. Ngôi làng Morye từng được Ado Hwasang vượt qua con đường đồi ở trên đến truyền đạo giờ đây được tôn sùng là thánh địa Phật giáo của Silla.

Điểm đến của người Silla vốn đầy tham vọng khi vượt qua Haneuljae hướng về phía Bắc chính là nhà Đường, quốc gia đã tạo nên một thời hoàng kim về văn hóa nghệ thuật. Cách an toàn nhất nếu muốn đến Trường An, kinh đô của nhà Đường từ Gyeongju là vượt qua Haneuljae, xuôi theo dòng sông Hàn từ Chungju, ra đến biển Tây bắt tàu ở cảng Dangeun-po đi men theo đường biển hướng về phía Bắc.

Theo ghi chép, hai nhà sư Wonhyo (617–686) và Uisang (625–702) của Silla đã ít nhất hai lần đi và về qua con đường này. Năm 650, khi ấy sư Wonhyo 34 tuổi cùng với sư Uisang vượt qua ngọn đồi này đến nhà Đường đương nổi tiếng lúc bấy giờ để du học nhưng họ bị lính gác biên phòng Goguryeo bắt lại ở Liêu Đông nên buộc phải quay về. Mười năm sau, sư Wonhyo cùng sư Uisang cố gắng thực hiện lại chuyến du học đến nhà Đường. Nhưng lần này, trong lúc chờ thuyền ở cảng Dangeun-po, sư Wonhyo đột nhiên chia tay sư Uisang rồi quay về. Trong quyển “Hải Đông cao tăng truyện” (Haedong goseung jeon, 1215) có một giai thoại nổi tiếng được ghi lại rằng Wonhye tỉnh giấc khi còn đang mơ màng, ông phát hiện ra thứ nước có vị ngọt và mát mà mình đã uống chính là nước mưa đọng lại trong đầu lâu người, ông giác ngộ ra rằng mọi việc đều phụ thuộc vào tâm trí. Sau này, sư Wonhyo đã tạo nên một thành tựu đáng chú ý cho Phật giáo Hàn Quốc với hệ thống tư tưởng độc đáo trong thời kỳ áp đảo của văn hóa Thịnh Đường (盛唐), sư Uisang sau khi hoàn thành việc du học ở nhà Đường đã trở về và giúp phát triển Phật giáo ở Silla.

Gyeongsun, vị vua cuối cùng của Silla đã hàng phục Goryeo vào năm 935 sau khi vận mệnh đất nước suy yếu. Về ý nghĩa tuy khác nhau nhưng vua Gyeongsun, người đã quy y ở Goryeo và sống phần đời còn lại ở thủ đô Gaegyeong hay người con trai của ông là thái tử Maeui, người quyết chí tái thiết Silla và đi lên núi Geumgang, cả hai đã đi qua ngọn đồi Haneuljae này. Và đều không thể quay trở về.

Men theo con đường dốc hơn
Tu viện Di Lặc ở thời đại Goryeo là ngôi chùa đã từng phục vụ chỗ trọ cho các lữ khách hoặc quan lại đi công vụ, và cũng là một địa điểm du lịch được yêu thích. Tên ngôi mộ của bà Heo (1255–1324), vợ của một người tên Kim Byeon, có thể giúp chúng ta phỏng đoán được bầu không khí của thời kỳ đó. Sau khi chồng qua đời, bà Heo đã tu tập hơn mười năm để cầu phúc cho chồng, bà làm các việc như cho xây dựng một ngôi chùa ở gần mộ của ông và sao chép kinh văn bằng mực vàng và bạc. Thế nhưng nơi mà bà dâng lễ tiêu biểu nhất đó chính là tòa tháp đá của tu viện Di Lặc, năm 57 tuổi bà ghé qua đây trên đường hành hương đến các ngôi chùa và núi nổi tiếng. Việc một người phụ nữ đi hành hương không phải là chuyện kỳ lạ gì ở Goryeo, nơi Phật giáo được xem là quốc giáo, đàn ông và phụ nữ được đối xử bình đẳng như nhau.

Đi về hướng Nam khoảng 40 phút từ Haneuljae bạn sẽ đến đỉnh núi Tanhang. Từ đây, đi theo các con đường mòn thoai thoải và vượt qua vài đỉnh núi, giữa trùng trùng lớp lớp các dãy núi xếp hàng dài, bạn có thể nhìn xuống thấy Joryeonggwan, cửa ngõ thứ ba trong ba cửa ở Mungyeong Saejae. Đây cũng là điểm phân chia dòng nước, khi nước mưa từ nóc nhà Joryeonggwan chảy xuống vùng Chungju ở phía Tây Bắc sẽ hòa vào sông Hàn, chảy xuống Mungyeong ở hướng Nam sẽ nhập vào dòng sông Nakdong. Con đường từ Joryeonggwan hướng về phía Mungyeong băng qua Jogokgwan, cửa ngõ thứ hai kéo dài đến Joheulgwan, cửa ngõ thứ nhất chính là đường Saejae qua lại giữa Chungju và Mungyeong. Sẽ mất nửa ngày để đi theo con đường mòn từ Haneuljae đến Saejae.

Mungyeong Saejae được khai thác nhiều vào thời kỳ đầu xây dựng Joseon, và trong 500 năm sau đó, nó là một con đường núi cũng như tuyến đường nổi tiếng nối liền Hanyang và Dongnae, tức Seoul và Busan ngày nay. Nếu như vậy có một điều thắc mắc là, tại sao Joseon lại từ bỏ Haneuljae tương đối bằng phẳng, một con đường đã được sử dụng hơn một ngàn năm để chuyển sang khai thác Mungyeong Saejae, con đường dốc hơn và cao hơn mực nước biển 100 mét?

Con đường của Nho lâm
Haneuljae có lợi thế là tuyến đường nối liền với đường thủy trên sông Hàn, nơi qua lại thường xuyên của thuyền bè vận chuyển ngũ cốc các loại có thu thuế. Nhưng khi Goryeo và nhà Nguyên (đã có lúc là kẻ thù uy hiếp Nhật Bản) suy yếu, trên biển bắt đầu có sự hoành hành của giặc Oa (Nhật Bản). Việc cướp bóc của giặc Oa trở nên thường xuyên và giao thông đường thủy ít dần. Khi quân Mông Cổ và Khăn Đỏ xâm chiếm, Haneuljae cũng mất thế phòng thủ. Ngược lại, Saejae là một con đường hiểm trở thuận lợi cho việc phòng thủ, đồng thời nếu đi lại bằng đường bộ thì con đường này gần hơn.

Giặc Oa hoành hành cho đến đầu triều đại Joseon. Vua Taejong (trị vì từ năm 1400 đến năm 1418), vua đời thứ ba của Joseon, đã dùng vũ lực và thương mại để kiềm chế nạn cướp bóc của giặc Oa, mặt khác cho xây dựng một mạng lưới đường bộ khắp cả nước để liên lạc và giao thông nhanh chóng. Ông thi hành chế độ trạm dịch (yeokcham) ở mỗi điểm then chốt, nơi quân lính đóng quân và cung cấp ngựa, chỗ ăn ở. Không giống như Goryeo cho thiết lập các dịch quán hoặc viện tại các cứ điểm tự nhiên băng qua núi cao hay qua sông, Joseon xây dựng các dịch quán này theo hệ thống như sau, các dịch quán cách nhau 30 lí (khoảng 12km) và viện cách nhau 10 lí (khoảng 4km). Thời kỳ này cũng là lúc Mungyeong Saejae được hợp nhất với đại lộ Yeongnam. Thời gian di chuyển theo con đường nhanh hơn so với đi qua những ngọn đồi khác. Gọi là đại lộ nhưng tối đa chỉ hai người có thể đi song song nhau, vai chạm vai. Tuy nhiên ở một quốc gia nông nghiệp không chăn nuôi gia súc, cũng như một quốc gia phải đề phòng sự tấn công của giặc ngoại xâm, đường chỉ cần rộng chừng đó là đủ.

Thế nhưng thật khó hiểu khi các tường thành phòng thủ không được xây dựng cùng lúc với con đường. Đây có thể là lý do khiến cho Joseon không thể ngăn chặn được sự tiến công xâm lược ồ ạt lên phía Bắc của giặc Oa năm 1952 ở khe núi Saejae như một pháo đài do ơn trên ban tặng, dẫn đến thất bại trong cuộc chiến kỵ binh diễn ra ở Chungju. Chính tin xấu này đã khiến vua Seonjo (1552–1608) chạy trốn khỏi kinh thành. Một năm sau đó, Seonjo cho xây dựng hai cửa ải phòng thủ ở Saejae theo kiến nghị của tể tướng Ryu Seong-ryong (1542–1607). Nhưng phải đến đầu thế kỷ 18, sau sự kiện Bính Tý Hồ Loạn năm 1636–1637 thì hệ thống ba cửa ải như ngày nay mới được thiết lập. Tuy nhiên kể từ đó không xảy ra thêm cuộc loạn lạc lớn nào nữa, nên ba cửa ải này đóng vai trò làm nơi qua lại cho lính gác hay sứ thần ở vùng biên giới.

Cả Goryeo và Joseon đều không tránh khỏi những thăng trầm do ngoại bang xâm lược, nhưng hình ảnh cuộc sống dọc theo con đường Mungyeong Saejae khác rất nhiều qua hai thời kỳ này. Nằm trên đại lộ Yeongnam, tuyến đường lớn đi qua năm trong số mười thành thị lớn của Joseon, một quốc gia Nho giáo, Saejae trở thành con đường đồi tiêu biểu phản ánh văn hóa Joseon. Các cuộc thi tuyển chọn quan lại vẫn được diễn ra ở thời Goryeo, nhưng đến thời Joseon các khoa cử này được diễn ra định kỳ. Rất nhiều các nho sĩ ở vùng Yeongnam đã đi qua con đường này với ước mơ khát khao được tuyển chọn làm quan, do lúc bấy giờ phải đỗ đạt khoa cử thì mới có thể rạng danh và thành đạt. Theo đó khi trở về, con đường này đối với họ hoặc sẽ là con đường chúc mừng vinh quy bái tổ, hoặc là con đường đầy xấu hổ và ngao ngán.

Saejae cũng là con đường mà các học giả phái Nho lâm dùng khi muốn dâng sớ kiến nghị hoặc thỉnh cầu với triều đình. Các nho sinh Andong, cái nôi của Nho lâm, mang theo sớ và mất bốn ngày để vượt qua Mungyeong Saejae đến kinh thành, mất ba tháng để tâu với triều đình, nhận câu trả lời và trở về. Các dịch quán, quán trọ chen chúc mọc lên xung quanh khu vực Mungyeong Saejae, với nhiều thành phần ra vào như khách thưởng ngoạn cảnh đẹp, quan ngự sử theo lệnh vua cải trang đi thị sát địa phương, quan chức đi truyền văn thư của triều đình. Ở giữa cửa ải thứ nhất và cửa ải thứ hai có một jeongja, đây là nơi quan cai quản vùng Gyeongsang mới được bổ nhiệm và người tiền nhiệm bản giao tiếp nhập ấn tín. Ở phía trước đình jeongja là một thác nước nhỏ, nơi các thi sĩ hay lui tới.

Nhắc đến các du khách đặc biệt đi qua Mungyeong Saejae thì phải kể đến phái đoàn sứ giả Joseon qua lại Nhật Bản. Gác lại vết thương trong cuộc xâm lược Nhâm Thìn Oa Loạn (1592–1598), phái đoàn ngoại giao kiến thiết quan hệ của hai nước phía Joseon lên đến con số khoảng 400~600 người, gồm các nhà trí thức về Nho giáo và văn hóa. Đoàn sứ giả này xuất phát từ Seoul, đi qua một số thành phố trước khi băng qua Mungyeong Saejae đến Busan. Việc ăn ở của đoàn tất cả đều do địa phương chi trả nên triều đình yêu cầu họ phải đi và về theo hai tuyến đường khác nhau để giảm chi phí.

Con đường của những kẻ vô danh
Từ cửa ải thứ ba băng qua vài núi đá, đi thêm khoảng một tiếng rưỡi đồng hồ theo con đường dốc nhiều bậc thang, bạn sẽ đến được đỉnh núi Joryeong-san cao 1.026 mét so với mực nước biển. Đi xuống 3km về hướng Nam là Ihwaryeong (Đèo hoa lê). Đây cũng là một điểm phân chia nước khác, nếu nước từ đây chảy xuống phía Goesan sẽ đổ vào sông Hàn, chảy xuống phía Mungyeong sẽ đổ vào sông Nakdong.

Ihwaryeong là một ngọn đồi với đường đi hiểm trở, nhiều thú rừng nên mọi người thường chờ đi chung nhiều người. Vì đây là con đường duy nhất từ đông sang tây, nối liền Mungyeong, tỉnh Gyeongsang với Goesan nên chắc chắn nó đã tồn tại từ thời kỳ đầu nhưng không có tài liệu lịch sử nào chứng thực điều này. Người lớn tuổi nói rằng khi họ còn trẻ, họ nhìn thấy những người bán bò dẫn theo đàn bò và những người bán hàng rong băng qua Ihwaryeong. Do đó, chỉ có thể phỏng đoán rằng Ihwaryeong được họ sử dụng làm đường vòng của Saejae để đi tới Chungju.

Câu hỏi đặt ra là vậy ai sẽ là người tránh Mungyeong Saejae, một con đường an toàn hơn với nhiều chỗ dừng chân trên đường để chọn một con đường chỉ có thể đi qua an toàn khi đi cùng nhiều người? Liệu có phải là đó là các bobusang, những người bán hàng rải rác khắp các chợ trên cả nước? Có phải thay vì một con đường tập trung nhiều cảnh sát luôn cố gắng bắt lỗi và rút tiền hối lộ, những người bán hàng rong thích đi qua Ihwaryeong hơn, lắng nghe được tiếng kêu của thú rừng mặc dù phải đi nhiều người? Trong lịch sử mặc dù họ chưa bao giờ là người có thân phận được tôn trọng nhưng khi quốc gia gặp nạn họ luôn xông pha đi đầu trong đấu tranh nhờ vào tính linh động và sức mạnh đoàn kết phi thường.

Khác với Saejae hay Haneuljae, con đường cũ Ihwaryeong nổi tiếng kết nối Yeongnam và Seoul được bắt đầu khai thác từ năm 1925, thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng. Sau đó, đường hầm Ihwaryeong được xây dựng vào năm 1994, đường cao tốc Jungbu năm 2001, và hiện nay đã trở thành một con đường yên tĩnh được nhiều khách leo núi, thành viên các câu lạc bộ xe đạp lui tới.

Nếu được lựa chọn, bạn sẽ đi theo con đường nào trong số ba con đường nói trên?

< type="text/java"> function initialize() { var Y_point = 36.759990; // Y 좌표 var X_point = 128.075018; // X 좌표 var zoomLevel = 14; // 지도의 확대 레벨 : 숫자가 클수록 확대정도가 큼 (기존 12) var myLatlng = new google.maps.LatLng(Y_point, X_point); var mapOptions = { zoom: zoomLevel, center: myLatlng, mapTypeId: google.maps.MapTypeId.ROADMAP } var map = new google.maps.Map(.getElementById('onroad2017winter'), mapOptions); }