Webtoon - truyện tranh kỹ thuật số Hàn Quốc có lịch sử phát triển ngắn khoảng 20 năm kể từ khi ra đời cho đến khi trưởng thành. Động lực để Webtoon phát triển mạnh mẽ chỉ trong thời gian ngắn như vậy chính là ở khả năng liên tục tạo ra các giá trị mới tùy thuộc cách kết hợp những yếu tố đa dạng tạo nên hệ sinh thái webtoon như phương tiện truyền thông, nền tảng, người dùng và các thiết bị.

Thuật ngữ “webtoon” - từ ghép của web (mạng) và cartoon (truyện tranh), bắt nguồn từ việc Chollian (một cổng thông tin điện tử cung cấp dịch vụ trực tuyến trên nền tảng máy tính cá nhân đầu tiên ở Hàn Quốc) đặt tên “webtoon” cho mục truyện tranh đăng trên trang web vào năm 2000. Vào thời điểm đó, Chollian webtoon không gì hơn là truyện tranh giấy xuất bản chuyển lên web, rất khác với khái niệm về webtoon hiện nay.

Cũng trong khoảng thời gian này, các truyện tranh hình thức omnibus (nhỏ gọn đọc trên xe bus) với bố cục tự sự không liên tục, bắt đầu xuất hiện. Ví dụ như “Snowcat” (tạm dịch “Mèo Tuyết”) (1998) của Kwon Yoon-joo, “Marineblues” (tạm dịch “Biển xanh”) (2001-2007) của Jung Chul-yeon và “Pape Popo Memories” (tạm dịch “Ký ức của Pape Popo”) (2002) của Shim Seung-huyn là những tác phẩm lấy chất liệu từ các câu chuyện nhỏ nhặt, xảy ra trong cuộc sống thường ngày. Tuy có sự khác về phong cách với webtoon hiện nay, nhưng các tác phẩm này vẫn thường được đề cập đến như là xuất phát điểm của webtoon trong việc áp dụng phương thức cuộn dọc.

Ý kiến chiếm đa số cho rằng tác phẩm “Love Story” (tạm dịch “Câu chuyện tình yêu”) (2003-2004) của Kang Full đăng dài kỳ trên cổng Daum - là khởi điểm của webtoon ngày nay. Một mặt Kang Full đã sử dụng phương thức cuộn theo chiều dọc đã cho thấy trong các tác phẩm được đề cập trước đây, mặt khác ông còn thử nghiệm nhiều hình thức đa dạng. Trên tất cả, có thể nói rằng Kang Full đã mở ra khúc dạo đầu cho kỷ nguyên webtoon ở điểm nối kết thể loại tự sự với kết cấu truyện dài giống như phim truyền hình hay phim điện ảnh.

“The Great Catsby” (tạm dịch “Catsby vĩ đại”) của Kang Do-ha (hay còn gọi là Doha Kang), bắt đầu được đăng dài kỳ vào năm 2004, là một câu chuyện kể về tình yêu và nỗi thống khổ của tuổi thanh xuân. Bộ truyện được đánh giá cao nhờ nét vẻ trau chuốt và cách miêu tả tâm lý tinh tế, đã mở ra một chương mới cho thể loại webtoon kịch tính. Các câu chuyện lãng mạn của Kang đã đánh dấu cho sự khởi đầu rõ ràng, những tập truyện ngắn về cuộc sống thường nhật được đề cao trong hầu hết các truyện tranh trực tuyến thời bấy giờ.

Định dạng đặc trưng
Chìa khóa thúc đẩy nhanh chóng sự khởi đầu của webtoon chính là các cổng thông tin điện tử. Dịch vụ webtoon bắt đầu từ Daum vào năm 2003, sau đó lần lượt là các cổng thông tin như Naver, Paran và Empas nhanh chóng phát triển, Yahoo đã tiếp nối theo sau. Chiến lược của các cổng thông tin này là cung cấp dịch vụ webtoon miễn phí nhằm gia tăng lưu lượng truy cập và tìm kiếm trang web, qua đó tăng khả năng hiển thị nội dung và doanh thu quảng cáo.

Các tác giả truyện tranh mong muốn đăng bài dài kỳ của mình, khi có được không gian đăng tác phẩm, tiếp xúc được với đại chúng, họ bắt đầu tập hợp lại và tạo ra các tác phẩm có chất lượng cao. Điều này đã góp phần giúp thể loại webtoon phát triển lên một bước tiến mới. Đầu tiên, phải kể đến “The Great Catsby” (tạm dịch “Catsby vĩ đại”) (2004-2005) của Kang Do-ha được đăng dài kỳ trên Empas, sau đó được chuyển sang đăng tại Daum khi Empas đóng cửa. Đây là bộ truyện chất lượng cao dành cho người lớn, kể về tình yêu và nỗi thống khổ của tuổi thanh xuân, nhận được sự quan tâm nhờ nét vẽ trau chuốt và cách miêu tả tâm lý tinh tế.

Trong tác phẩm này, Kang Do-ha được công nhận đã trình làng một phong cách “ngữ pháp webtoon” riêng biệt, khéo léo thể hiện dòng chảy của thời gian qua định dạng bố cục cuộn dọc trên giao diện màn hình, thể hiện được sự kịch tính của cốt truyện ngược, thẩm mỹ cao trong phối màu và bố cục khung hình, mô tả tâm lý qua phép ẩn dụ tu từ. Kang Do-ha tiếp tục nghiên cứu sâu “ngữ pháp webtoon” ở mức độ cao hơn trong tác phẩm “Romance Killer” (tạm dịch “Sát thủ lãng mạn”) (2006) và “Kubrick” (2007), cùng với “The Great Catsby” (tạm dịch “Catsby vĩ đại”) được gọi là Bộ ba Tuổi trẻ. Trong khi Kang Full đặt nền móng cho webtoon tự sự chứa kết cấu truyện dài, Kang Do-ha xây dựng cách thể hiện hướng đến sự phù hợp hơn cho trình duyệt web.

Sự cạnh tranh
Thuật ngữ webtoon được sử dụng lần đầu tiên trên trang web Chollian nhưng hầu như không gây được chú ý tại thời điểm đó. Mãi cho đến năm 2005, thuật ngữ này mới được sử dụng phổ biến khi Naver cho ra mắt “Naver webtoon”. Tuy nhiên, vị thế của Naver về webtoon tụt lại khá xa so với Daum vốn đã bắt đầu củng cố chỗ đứng qua Kang Full và Kang Dong-ha.

Naver đã phân tích webtoon của Daum và tung ra nước cờ phân thắng bại bằng chiến lược tương phản hay bổ sung cho phù hợp với hướng đi của mình. Khi Daum tập trung vào thể loại webtoon tự sự, Naver chú tâm vào thể loại webtoon cuộc sống hàng ngày. Khi Daum đặt trọng tâm vào phim nhắm đến đối tượng nữ trên 15 tuổi, Naver nhắm mục tiêu đến đối tượng nam dưới 15 tuổi. Trong khi Daum nhấn mạnh vai trò của biên tập viên để chọn những tác phẩm chất lượng, Naver quản lý các tác phẩm dựa trên số liệu thống kê người dùng và từ đó xác định mức nhuận bút cho tác giả. Sự cạnh tranh giữa các cổng thông tin điện tử trở thành tiêu chí cho sự phát triển của webtoon cả về chất lượng lẫn số lượng.

“Tiếng gọi con tim” (tiêu đề tiếng Anh là “The Sound of Your Heart”) (2006-2020) của Cho Seok là tác phẩm tiêu biểu phản ánh rõ những đặc điểm của Naver webtoon. Tác phẩm này là truyện tranh hài kiểu omnibus, sau khi được đăng tải đã lập tức trở nên nổi tiếng và liên tục tạo được cơn sốt. Đáng chú ý rằng đây là webtoon có tuổi thọ dài nhất ở Hàn Quốc được đăng định kỳ trong suốt 14 năm cho đến năm 2020. Với tác phẩm này, Cho Seok đã tạo nên tiếng vang trong thời kỳ đầu cho Naver webtoon, và đến ngày hôm nay, ông đã trở thành gương mặt thương hiệu đại diện của Naver.

Trong khi đó, đặc tính tự sự của Daum webtoon do Kang Full và Kang Do-ha tạo nên đã được tiếp nối và củng cố hơn bởi Yoon Tae-ho trong bộ truyện kinh dị “Moss” (tạm dịch “Rêu”) (2007-2009). Sau khi được đăng tải trên trang webtoon ít người biết đến, “Moss” đã thu hút sự quan tâm và tạo ra cơn sốt ngay từ đầu. Tác phẩm lột tả bản chất con người một cách trần trụi qua cách viết kinh dị trau chuốt, tính cách nhân vật mạnh mẽ, miêu tả tâm lý chi tiết và phép ẩn dụ cường điệu. “Moss” đã giành được Giải thưởng Xuất sắc trong hạng mục truyện tranh của Hàn Quốc vào năm 2007. Sau khi trang web giải thể, tác phẩm được chuyển sang đăng trên Daum và kết thúc với 80 tập. Sức hút mạnh mẽ thể loại tự sự của Yoon Tae-ho thể hiện chính là yếu tố khiến “Cuộc sống không trọn vẹn” (tiêu đề tiếng Anh là “Misaeng: incomplete life”) (2012-2013) được chuyển thể thành phim truyền hình, “Moss” và “The insiders” (tạm dịch “Những người trong cuộc”) (2010-2012) thành phim điện ảnh và đạt được thành công lớn.

Một cảnh trong tập thứ 1.000 của tác phẩm “The Sound of Your Heart” (tạm dịch “Tiếng gọi con tim”) của Cho Seok, một họa sĩ chuyên vẽ tranh biếm họa chính mình và những người xung quanh. Tác phẩm có tổng cộng tất cả là 1,237 tập đã được đăng tải trên trang Naver Webtoon từ tháng 9 năm 2006 đến tháng 7 năm 2020, trở thành webtoon có tuổi thọ dài nhất ở Hàn Quốc.

Tác phẩm “Gimlet” (tạm dịch “Cái khoan”) của Choi Gyu-seok đề cập đến những vấn nạn trong lao động, lấy bối cảnh là một đại siêu thị của nước ngoài. Tác phẩm được đăng dài kỳ bắt đầu vào tháng 12 năm 2013 và kết thúc vào tháng 8 năm 2017 với 30 tập của chương thứ 5. Tác phẩm cho thấy các vấn đề nghị sự đã được bàn luận rộng mở thông qua webtoon.

Dịch vụ trả phí
Vào thời điểm chất lượng các tác phẩm được nâng cao, thị trường webtoon cũng bắt nhịp thay đổi. Năm 2012 là năm các cổng thông tin đã bắt đầu thử nghiệm dịch vụ thu phí một phần. Daum đã thỏa thuận với tác giả để xây dựng hệ thống chuyển lại 90% lợi nhuận từ việc thu phí cho tác giả sau khi đăng toàn bộ tác phẩm. Thử nghiệm này được bắt đầu với việc tính phí tất cả các tác phẩm dài kỳ của Kang Full và đạt được thành công ngoài dự kiến.

Thử nghiệm dịch vụ thu phí một phần có ý nghĩa ở điểm: nó cho thấy sự thay đổi về mặt tiếp cận văn hóa, phát triển văn hóa tiêu dùng và chú trọng giá trị sáng tạo webtoon hơn là giá trị kinh doanh của công ty. Điều đó thể hiện ở việc các cổng thông tin đã trao lại lợi nhuận công bằng từ tác quyền cho tác giả, góp phần xây dựng nên hệ sinh thái webtoon lành mạnh.

Thử nghiệm này đã được thực sự bắt đầu vào năm 2013 khi Lezhin Cosmics tung ra thị trường nền tảng webtoon tính phí. Sau khi triển khai thu phí toàn bộ với phương châm “việc độc giả trả phí hoàn toàn khả thi nếu chúng ta đem đến giá trị đặc biệt gắn liền với sự tiện lợi cho người dùng”, Lezhin Comics đã tạo được doanh số và gây được tiếng vang chủ yếu từ các tác phẩm dành cho người lớn.

“The Chat of the Three Kingdoms” (tạm dịch “Trò chuyện về ba vương quốc”) được viết bởi Superlink và vẽ minh họa bởi YiLee, là bản chuyển thể hiện đại từ tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc “Romance of the Three Kingdoms” (tạm dịch: “Tam quốc diễn nghĩa”). Trong tác phẩm này, độc giả có thể lật trang thay vì thao tác cuộn dọc, một trong những trải nghiệm đáng nhớ của nền tảng trực tuyến Webtoon. Tác phẩm được đăng tải trên Naver Webtoon từ tháng 5 năm 2018.

Chất liệu và biểu hiện
Từ giữa những năm 2010, chất liệu webtoon bắt đầu đươc đa dạng hóa. Tác phẩm “Gimlet” (tạm dịch “Cái khoan”) (2013-2016) của Choi Gyu-seok lấy bối cảnh là một đại siêu thị của nước ngoài đề cập đến vấn nạn xảy ra tại các công ty như sa thải nhân viên vô lí bằng lối diễn tả “hài đen” đặc trưng của riêng tác giả là một ví dụ điển hình. Nối tiếp những chủ đề xoáy vào vấn đề xã hội, số lượng các tác phẩm đề cập đến vấn đề giới cũng tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Các tác phẩm mang màu sắc nữ quyền tiêu biểu như “Người đẹp Gangnam” (tiêu đề tiếng Anh là “My ID is Gangnam Beauty”) (2016-2017) của Gi Maeng-gi đề cập đến vấn đề nữ giới bị áp bức, tiếp cận bằng góc nhìn đa màu sắc từ nhiều khía cạnh đa dạng như chế độ gia trưởng, bạo lực tình dục và cuộc sống nơi công sở trong xã hội Hàn Quốc. Điều này cho thấy các vấn đề nghị sự xã hội đã được đưa ra bàn luận rộng mở thông qua nền tảng trực tuyến webtoon dễ dàng tiếp cận.

Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý rằng các thử nghiệm cấp tiến đã liên tục được triển khai để tối đa hóa đặc điểm và lợi thế của các trang web như áp dụng hiệu ứng nghe nhìn, sử dụng cửa sổ hội thoại tin nhắn hàng ngày làm phương tiện biểu đạt chính và hơn nữa còn xuất hiện cả webtoon tương tác cho phép người dùng trở thành nhân vật của truyện và tương tác vớinhân vật chính. Mặc dù không phải tất cả những nỗ lực kết hợp công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo tăng cường và kỹ thuật máy tính đều thành công, nhưng rõ ràng là phạm vi webtoon có thể diễn đạt được đang được mở rộng.