Khu vực phi quân sự (DMZ) là một trong số những trục sinh thái quan trọng của bán đảo Hàn. Mặc dù rừngnúi liên tục bị phá hủy bởi các hoạt động quân sự nhưng ở đây hoàn toàn không có sự can thiệp mạnh mẽcủa văn minh, chẳng hạn như sửa sang đường xá, đô thị hóa trong khoảng 60 năm sau khi đình chiến. Vùngphía tây khu DMZ là vùng nhiều đầm lầy, và bao phủ toàn bộ vùng phía đông là rừng ôn đới nguyên thủy.

Phong cảnh nhìn từ Đài quan sátTaepung ở Yeoncheon, tỉnh Gyeonggi.Dòng sông Imjin uốn lượn về phía nam,đi qua khu vực DMZ từ phía Bắc Hàn.

V iệc ra vào khu vực DMZ chỉ được áp dụng cho một số ít quân nhân làm nhiệm vụ canh giữbiên giới của Hàn Quốc và CHDCND Triều Tiên. Sau khi ký Hiệp định đình chiến, việc đi lạicủa người dân ở khu vực này rất hạn chế, chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Vào đầu nhữngnăm 2000, trong bầu không khí hòa hảo giữa hai miền Nam – Bắc, tôi đã có ba cơ hội được đi vàovùng đất cấm này bằng công việc khảo sát tình hình hợp tác giữa chính phủ và nhân dân để đánh giámức độ ảnh hưởng môi trường của tuyến đường sắt, đường bộ kết nối hai miền đi xuyên qua DMZ,chẳng hạn như tuyến Gyeongui (từ Seoul đến Sinuiju), tuyến Donghae (dọc theo bờ biển phía đông).Tuy nhiên, việc khảo sát lúc đó bị hạn chế rất nhiều.

Vào năm 2006, tôi tham gia vào công việc khảo sát thực trạng môi trường rừng ở khu vực DMZdưới sự quản lý của Sở Lâm nghiệp, và nhận được tài trợ từ Bộ Quốc phòng Hàn Quốc. Lúc này,chúng tôi đi qua toàn bộ lối đi lại của binh lính theo hàng rào dây thép gai của biên giới phía HànQuốc, từ cửa sông Imjin ở Paju, tỉnh Gyeonggi (điểm bắt đầu của chiến tuyến phía tây) đến Goseongtỉnh Gangwon (điểm kết thúc chiến tuyến phía đông). Kết thúc chuyến khảo sát vất vả trong hai tháng,chúng tôi đã nắm bắt cụ thể tình hình thực tế của DMZ. Sáng sớm, chúng tôi tiến vào DMZ bằng lối đicủa dân thường, và di chuyển hết khu vực chỉ định trong một ngày ở khu phía nam đường ranh giớiquân sự. Tại đó, hệ sinh thái đa dạng của rừng ôn đới trải dài như những tấm khảm. Chuyến đi ấycủa chúng tôi đã mang về bản báo cáo về tính đa dạng sinh thái sinh sống trải đều từ những đầm lầynhỏ cho đến vùng rừng rậm xa xôi nhất.

Đầm lầy chứa đựng tính đa dạng sinh vật

Đây là vùng đầm lầy hình thành nên cảnh quan năng động nhất ở vùng phía tây của DMZ. Toàn bộkhu vực xung quanh dòng nước ở Khu vực phi quân sự này đều trong trạng thái đầm lầy hóa mộtcách tự nhiên. Đây đó, chỉ còn lại dấu vết của những bờ ruộng cũ giữa không gian nước trải dài làcác con rạch lớn nhỏ, con suối, hồ chứa nước, đầm lầy

Cá trạng nguyên vàng, loài cánằm trong danh sách bảo tồnquốc gia của Hàn Quốc, đangbơi lội trên tầng cao của sôngBukhan, huyện Hwachon, tỉnhGangwon thuộc khu vực DMZ.

Vùng đất rộng lớn ở trong vùng phía tây trước chiến tranh đã từng là nông thôn. Các khu đất nôngnghiệp nằm dọc theo các dòng nước. Những mảnh ruộng bị bỏ dở giữa chừng trong chiến tranh đãtrải qua một thời gian dài cùng với diễn biến tự nhiên của sinh thái, cuối cùng biến thành thiên đườngđa dạng hệ sinh vật đầm lầy, nơi mà các loài chim, cá, lưỡng cư, bò sát và nhiều loài côn trùng cùngsinh sống. Nếu đi dọc theo hàng rào dây thép gai, bạn sẽ không khỏi ngạc nhiên và tự hỏi liệu có phảilà tác động tự nhiên ở vùng đất vốn là văn hóa nông nghiệp, xuất phát từ chính những địa hình đầmlầy đa dạng này. Do địa hình đầm lầy nên vào mùa đông ở khu vực này có nhiều loài chim di trú kéovề, bắt đầu từ loài sếu, sếu gáy trắng.

Hươu nước sinh sống ở khu vực đầmlầy này là động vật nằm trong danh sáchbảo vệ của thế giới. Hươu nước là loàinhỏ bé và yếu ớt so với những loài hươukhác. Chúng trông rất hiền lành khi thongthả dạo quanh những nơi yên tĩnh như bờhồ, dòng suối nhưng chúng cũng có thểbật lại mạnh mẽ sự hung dữ của họ nhàmèo khi bị tấn công.

Hầu hết các con suối lớn nhỏ ở DMZthường bắt nguồn từ phía Bắc và chảy vềphía Nam. Trước quá trình hiện đại hóa vàcông nghiệp hóa, các con suối này vẫngiữ được hình dạng ban đầu của kênhrạch tự nhiên và nước ở đây rất trong.Toàn bộ hoạt động phát triển khu vựccũng như việc đánh bắt cá đều bị cấmnên nhiều loài cá nước ngọt được tự do sinh sống. Cá phát triển nhiều đến mức có khoảng một nửa là cá, và một nửa là nước. Ở những consuối này còn có rái cá, loài đang có nguy cơ tuyệt chủng sinh sống rộng rãi trên toàn khu vực. Vì thứcăn của rái cá chính là cá.

Vùng rừng rậm phía đông

Hươu nước chạy ngang quahàng rào dây thép gai ở khuvực trung tâm chiến tuyến củaDMZ.

Toàn bộ chiến tuyến phía đông là khu vực rừng rậm. Những thung lũng rất sâu và dốc núi thìthẳng đứng. Ở đây cũng không xảy ra các vụ cháy rừng lan nhanh hoặc quy mô lớn. Vì vậy, đốivới các loài động vật, đây được coi là nơi sinh sống an toàn cho chúng. Theo lời các binh sĩ, thỉnhthoảng trong lúc làm nhiệm vụ canh gác họ bắt gặp những con linh dương hay hươu xạ, hai loài cónguy cơ tuyệt chủng. Kể từ thập niên 70, người ta đã không còn nhìn thấy hươu xạ trên bán đảoHàn, ngoại trừ khu vực DMZ. Và mãi đến năm 2014, hươu xạ được tái phát hiện và được ghi vào“Sách đỏ” các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế(ICUN). Ngoài ra, tại khu vực này còn có các loài động vật có vú khác sinh sống như rái cá, chồnZibelin, hươu nước, sóc bay, mèo rừng, gấu ngựa,… Có một điều kỳ lạ là các động vật sinh sốngở khu vực DMZ đều không sợ con người. Đây là kết quả được mang lại từ việc các binh sĩ cho rằng nếu bắt động vật hoang dã thì sẽ đem đến tai họa cho đơn vị mình.

Khu rừng rậm hoang vu được bao phủ bởi những rặng núi hùng vĩ từđông sang tây. Tại đây, các loài cây như sồi Mông Cổ, sồi trắng, sồi phươngĐông, bạch dương đen, anh đào rừng, chi phong và các họ cây óc chórừng cùng chen chúc phát triển. Và khoảng 30 chủng loài thực vật quý hiếmcủa Hàn Quốc bao gồm cả hoa lily dại, hoa chuông Geumgang cũng sinhtrưởng ở khu vực này.

Hệ sinh thái và thiên nhiên của DMZ thật sự khiến cho nhiều người phảihiếu kì. Tuy nhiên việc khảo sát lúc đó của chúng tôi chỉ được thực hiệntrên phạm vi 10% lãnh thổ của toàn bộ khu vực, và cho đến thời điểm nàythì thời gian kể từ khi đi khảo sát cũng đã trôi qua quá lâu.

Hơn nữa, cónhiều khu vực chúng tôi không thể tiếp cận do còn nhiều bom mìn. Tôi rấtmong chờ vào ngày nền móng hòa bình giữa hai miền Nam – Bắc đượcxây dựng, có như thế thì một cuộc khảo sát sinh thái thật sự mới được tiếnhành và toàn bộ sự kỳ bí của DMZ sẽ được khám phá.

Những con chim di trú bayđến đồng bằng Cheolwon,nơi chúng có thể thỏa thíchtìm kiếm những hạt lúa cònsót lại sau mùa thu hoạch.

Một cây hoa bách hợp tímmọc qua khe vỡ của chiếcmũ chiến đấu bị đánh rơiđã bị rỉ sét.

KHÁI QUÁT SINH THÁICỦA DMZViện nghiên cứu lâm nghiệp thuộc Sở Lâmnghiệp Hàn Quốc phân bổ hệ sinh thái rừng củaDMZ và khu vực lân cận thành bốn vùng: Vùngbờ biển phía tây, vùng đất liền bên trong phía tây,vùng núi bên trong phía đông và vùng bờ biểnphía đông.

Vùng bờ biển phía tây là vùng nước lợ bắt đầutừ cửa sông Hàn, sông Imjin và có nhiều đầmlầy lớn. Những quả đồi cách nhau trong phạm vi100 mét, và đồng bằng màu mỡ ở đây được sửdụng làm đất canh tác nông nghiệp. Đây là vùngđất sinh sống cho các loài chim có nguy cơ tuyệtchủng như là cò thìa, sếu gáy trắng, thiên nga.

Vùng nội địa phía tây gồm đồng bằng núi lửaCholwon thuộc châu thổ sông Hantan và Yeoncheon-gun. Hai con sông Imjin và Hantan uốnlượn qua vùng đất này, và loài chim có nguy cơtuyệt chủng như sếu, sếu gáy trắng thường tìmvề đây để trú đông.

Vùng núi bên trong phía đông nằm trên lưuvực sông Bukhan giữa hai dãy núi Baekdu Daeganvà Hanbuk Jeongmaek. Vùng đất này đượcbao phủ bởi hơn 1.000 ngọn núi hiểm trở vànhững cánh rừng rậm rạp. Loài sơn dương vàhươu xạ, món quà của tự nhiên ban tặng choHàn Quốc đều sinh sống tại đây.

Vùng bờ biển phía đông là khu vực phía đôngdãy Beakdu Daegan. Khu vực kéo dài từ đỉnhHyangno Bong đến núi Geonbong được chỉ địnhlàm khu bảo tồn thiên nhiên.